Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej obowiązują od 22 maja 2023 r. Ustawa wprowadziła zmiany do Kodeksu cywilnego poprzez dodanie artykułu 997¹. Otwiera to nowe perspektywy i możliwości dla spadkobierców.

Przypominając: Zachowek co do zasady wynosi połowę udziału spadkowego. Udziału jaki przypadł by spadkobiercom w przypadku dziedziczenia ustawowego i wypłacany jest jednorazowo. Do zachowku uprawnieni są zstępni (czyli dzieci, wnuki itd.), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.

Ta konieczność spłaty jednorazowej była problematyczna dla spadkobierców bo wymagała angażowania naraz sporych środków pieniężnych. Czyli w praktyce trzeba było nieraz zaciągać kredyt lub sprzedawać majątek spadkowy.

Obecnie spadkobierca może żądać:

1. odroczenia terminu płatności,
2. rozłożenia na raty,
3. w wyjątkowych sytuacjach obniżenia zachowku. Obniżenie ma miejsce przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.

Uzupełniony także katalog źródeł zaspokojenia zachowku – o świadczenie od fundacji rodzinnej i mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Dodano bowiem obowiązek doliczenia do spadku przy obliczaniu zachowku także funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przez spadkodawcę, w przypadku gdy fundacja ta nie jest ustanowiona w testamencie, oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej – w wysokości nie wyższej niż fundusz założycielski fundacji rodzinnej wniesiony przez spadkodawcę.

Istotne są jednak terminy:

1. W przypadku rozłożenia na raty roszczenia z tytułu zachowku terminy ich uiszczenia nie mogą przekraczać łącznie pięciu lat.
2. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd, na wniosek zobowiązanego, może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych lub przedłużyć termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym. Zmieniony termin nie może być dłuższy niż dziesięć lat.
3. W razie ustania okoliczności uzasadniających obniżenie zachowku obowiązany z tytułu zachowku na wniosek osoby uprawnionej do zachowku zwraca uprawnionemu do zachowku sumę pieniężną, o którą obniżono zachowek. Zwrotu sumy pieniężnej nie można żądać po upływie pięciu lat od dnia obniżenia zachowku

Zrzeczenie się zachowku

Dodano także nowy art. 1048 kc. paragraf 2 i 3 dotyczący zasad zrzeczenia się dziedziczenia. Wskazują, iż zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku w całości lub w części.

Doprecyzowują, iż zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.

W przypadku pytań zapraszam do kontaktu.

Autor: Mec. Ewelina Ładyga-Buczko